Znajomość podziału patogenów, które atakują skórę i paznokcie jest niezwykle ważny dla podologów.
Wiedza ta pozwala na trafne dobranie preparatów, a co za tym idzie skuteczniejsze terapie. Jednak nie chodzi o to, by nauczyć się na pamięć ponad 300 obecnie znanych gatunków grzybów, które mogą wywoływać zmiany chorobowe na skórze i płytce paznokci. Ważne jest to, by zrozumieć istotę rzeczy, która wpływa na rozwój zakażenia grzybiczego i czynniki, które wpływają na przyspieszenie terapii podologicznej.
To, co chciałabym Ci przekazać na samym początku to to, że biologia jest wciąż bardzo dynamicznie rozwijającą się dziedziną. Wynika to z postępu wiedzy i możliwości technologicznych, ale i z samej dynamiki otaczającego nas świata. Dużo podróżujemy, mamy inny styl życia i jesteśmy inaczej leczeni niż nawet kilkadziesiąt lat temu. Warto mieć tego świadomość ze względu na to, że te czynniki powodują ciągłe pojawianie się nowych patogenów, kolejnych rozwiązań ale i wyzwań diagnostycznych czy w prowadzonych terapiach. Jednak są pewne obszary, które pozostają niezmienne. To one stanowią filar dla dalszej nauki i rozwoju. Ugruntowanie swojej wiedzy w tym zakresie jest istotne, by zrozumieć cały kontekst problemu osób, którym będziesz pomagać w swoim gabinecie.
Tak samo jest z grzybicą. Aby prowadzić skuteczne terapie przeciwgrzybicze musisz ją zrozumieć. Dzięki temu będziesz wiedzieć jakie preparaty dobierać, jakie zalecenia dawać, jak zapobiegać nawrotom. Poprzez zrozumienie DLACZEGO i PO CO będziesz wiedzieć JAK.
Wtedy nie będzie przypadków podologicznych, z którymi sobie nie poradzisz.
Aby nieco ułatwić sobie i Tobie życie, a przy okazji przedstawić Ci nazewnictwo, które obowiązuje w piśmiennictwie na całym świecie, przygotowałami listę skrótów, które są ważne przy omawianiu grzybic paznokci:
- DLSO (distal and lateral subungual onychomycosis) – dystalna i boczna podpaznokciowa onychomykoza, czyli taka, która zaczyna się od wolnego brzegu lub boku płytki paznokcia i postępuje w kierunku macierzy. To najczęstsze okazy na naszych fotelach..
- PSO (proximal subungual onychomycosis) – proksymalna podpaznokciowa onychomykoza, czyli taka, która pierwotne ognisko zakażenia zaczyna się od wału proksymalnego i poszerza się ku bokom i wolnemu brzegowi,
- TDO (total dystrophic onychomycosis) – całkowita dystroficzna onychomykoza, końcowa faza zakażenia. Zazwyczaj w praktyce spotykamy się z typem wtórnym TDO.
- EO (endonych onychomycosis) – wewnątrzpłytkowa onychomykoza, czyli taka, która rozpoczyna się w środkowej części płytki paznokcia, zazwyczaj jest powierzchowna, ewentualnie w dalszym rozwoju zakażenia penetruje do głębszych warstw płytki
- WSO/WOO (white superficial onychomycosis) – biała powierzchowna grzybica paznokci.
- sp – gatunek
- spp – gatunki (to znaczy, że temat dotyczy wszystkich gatunków danego rodzaju np. Acremonium spp = wszystkie gatunki pleśni z rodzaju Acremonium)
Dobrze znać takie skróty nie tylko do pogłębiania swojej wiedzy, ale i do ułatwiania sobie życia w prowadzeniu dokumentacji zabiegowej – skróty skracają czas jaki potrzebny jest na zrobienie dobrego opisu zmiany, a do tego łatwiej jednym rzutem oka wyciągnąć wszystkie informacje.
Wiemy już jakie typy zmian na płytce potrafią wywołać grzyby, więc teraz przyjrzyjmy się samym patogenom powodującym onychomykozy (onycho- paznokieć, mykoza – zakażenie grzybicze)
Żeby się nie pogubić w nomenklaturze w mykologii używa się systematykę w następującej kolejności: rodzina → rodzaj → gatunek
dermatofit → trichophyton → rubrum
Jeżeli chodzi o rodziny to wyróżniamy trzy grupy:
- dermatofity
- drożdżopodobne
- pleśnie
DERMATOFITY
Stanowią one zróżnicowaną grupę saprofitów, które mają zdolność do degradacji keratyny i odpowiadają za większość zakażeń paznokci i skóry. Dlatego też będą one stanowiły grupę grzybów, o której będę mówiła najczęściej i najwięcej w akcji edukacyjnej “Grzyb czy nie grzyb – oto jest pytanie” oraz w kursie on-line “Grzybica w praktyce podologicznej – skuteczne terapie onychomykozy w ujęciu holistycznym”.
W praktyce najczęściej spotkasz się z gatunkami:
- microsporum (np. canis)
- trichophyton (np. t. rubrum, t. mentagrophytes)
- epidermophyton (np. floccosum)
Ten typ grzybów może spowodować zarówno DLSO (dystalna i boczna grzybica paznokci) jak i PSO (proksymalna grzybica paznokci)
Trichophyton mentagrophytes jest jednym z najczęściej rozpoznawanych patogenów wywołujących białą powierzchowną grzybicę (WSO).
DROŻDŻOPODOBNE
Drożdżycę powodują grzyby Candida. Natularnie bytuje one na naszej skórze i błonach śluzowych biorąc udział w mikrobiomie. Jeżeli więc spotkasz się ze zmianami chorobowymi spowodowanymi drożdżopodobną Candidą należy pamiętać, że będzie to zakażenie oportunistyczne. Zazwyczaj kandydozy dotyczą właśnie błon śluzowych i skóry – np. pojawiają się na wałach paznokciowych czy przestrzeniach międzypalcowych.
Co to dla nas oznacza?
Aby zakażenie się rozwinęło muszą zostać zachwianie mechanizmy obronne i/lub zmienić się czynniki środowiskowe. Warto przyjrzeć się szerzej zdrowiu i stylowi życia danej osoby by w maksymalnie możliwy sposób wyeliminować przyczynę i przywrócić równowagę myko- i mikrobiologiczną skóry. Opowiem o tym w kolejnym artykule o wywiadzie w terapiach przeciwgrzybiczych.
PLEŚNIE
Same pleśnie występują zazwyczaj w środowisku, szczególnie w glebie i dosyć rzadko powodują choroby. Są one bardziej typowe np. dla grzybic płuc. Możesz je jednak spotkać w wynikach zleconych przez Ciebie badań mykologicznych – stanowią one 1-5% grzybic paznokci. Są to najbardziej oporne na terapię grzyby chorobotwórcze paznokci i zazwyczaj “towarzyszą” dermatofitom.
Jakich rodzajów pleśni możesz się spodziewać?
- Acremonium spp.
- Fusarium spp.
te dwa rodzaje pleśni będą dawać najczęściej mleczne zabarwienie.
- Scopularioptis spp. – może dawać czarną barwę do zielonkawej,
Charakterystyczne dla pleśni jest to, że zawsze wnikają od strony dystalnej (wolnego brzegu) do proksymalnej (w kierunku macierzy) – DLSO. Ta wiedza ułatwia wstępne różnicowanie chociażby aspergillus spp. od pseudomonas aeruginosa, które wymagają zupełnie innych procedur terapeutycznych.
I tyle z zakresu podziału grzybów chorobotwórczych, których terapie prowadzimy w gabinetach podologicznych w zupełności wystarczy, by prowadzić skuteczne terapie. Wiedza, że masz do czynienia z dermatofitami, Candidą, pleśniami lub zakażeniami mieszanymi jest już wystarczająca do tego, żeby zaplanować i przeprowadzić fantastyczną terapię przeciwgrzybiczą.
Bardzo możliwe, że czujesz zdziwienie lub niedosyt – tylko tyle?! Doskonale to rozumiem! Też wiele lat tak miałam. Jednak kluczem okazało się to, że zrozumiałam w czym tkwi istota skuteczności terapii.
W akcji edukacyjnej “Grzyb czy nie grzyb – oto jest pytanie” oraz w kursie on-line “Grzybica w praktyce podologicznej – skuteczne terapie onychomykozy w ujęciu holistycznym”, którego przedsprzedaż już bardzo niedługo, ja i inni współautorzy będziemy przeprowadzali Cię przez cały proces zrozumienia grzybic. Pozwoli Ci to na dogłębne zrozumienie mechanizmów, które zachodzą podczas zakażenia grzybiczego jak i wpływie składników aktywnych na poszczególne rodziny grzybów. Całościowe spojrzenie holistyczne ma tu ogromne znaczenie. Zamiast skupiać się na szczegółach, które dla nas podolgów nie są istotne w kontekście skuteczności prowadzonych terapii, spójrzmy szerzej i poszukajmy przyczyn.
Dzięki takiemu podejściu nie będziesz się stresować, że wyszedł na hodowli gatunek, którego nie znasz lub pojawią się nowe produkty i będziesz się zastanawiać czy warto je wprowadzić.
